झेंडूचे पीक घेण्याची एक सोपी पद्धत.

                 झेंडूचे पीक घेतल्यावर तुम्हाला मिळेत ईतका नफा. 

                              

झेंडू च्या फुलांचा वापर हा सण उत्सव समारंभ आणि पूजेच्या वेळेस झेंडूच्या फुलांची मागणी असते. झेंडू फूल जगभरात घेतले जाते. आफ्रिका आणि आशिया खंडात मोठ्या प्रमाणात त्याची लागवड केली जाते. भारतात झेंडूच्या फुलांना बरीच मागणी आहे. कारण ते हे फूल लग्नसमारंभात सजवतात. झेंडूच्या फुलांचे मूळ स्थान मेक्सिको हा देश मानला जातो. जगभरात ५० पेक्षा अधिक जाती आहेत. 

झेंडू चे प्रकार 

लाल 

पिवळा 

शेंद्रि 

झेंडूच्या जाती 

 आफ्रिकन 

   या झेंडूच्या जातीची ऊंची वाढ उंच असते. यामध्ये पिवळा ,फिकट पिवळा ,नारंगी. या प्रकारचे रंग असतात. 

  फ्रेंच झेंडू 

   या झाडाची ऊंची कमी असते. याची रोपे बागेतील कुंडीत पान लावता येतात. 

झेंडूच्या सुधारित जाती आणि संकरीत जाती. 

पुसा नारंगी (गोल्डन जुबिली ) याला ४ महिन्यात फुले येतात. उत्पादन ३५ ते ४० टना पर्यंत. 

पुसा बसंती := (गोल्डन येलो जरसन जायत ) या १३५ ते १४५ दिवसांनी फुले लागतात. 

 एम. डी यु १ : याची ऊंची मध्यम असते. एक झाडास ९० ते १०० फुले लागतात. प्रती हेक्टर ४० ते ४५ मे. टन उत्पादन मिळते. 

   लागवड कशी करायची 

  झेंडू ची लागवड करताना १८+३०, ४०+९० , ३० + ३० सेमी अशा अंतराने लागवड केली जाते. गादिवाफ्यावर लागवड करताना जमिनीची नांगरणी कोळपणी करायला पाहिजे. ३०ते ६० सेंटीमीटर रुंद आणि ३० सेंटीमीटर उंच गादिवाफे तयार करून घेतले जातात. दोन वाफयमद्धे ४५ सेंटीमीटर अशा अंतराने लागवड केली जाते. 

झेंडूच्या लागवडीसाठी जमीन आणि मशागत  

झेंडूच्या लागवडीसाठी माध्यम ते साधी  जमीन निवडावी, जमीन ही पानी निचरा होणारी असावी. आणि लागवढीच्या अगोदर जमीन आडवी उभी २ -३ वेळ नांगरून घेतली पाहिजे. ढेकळी निघाली असतील तर ती फोडून घ्यावी. लागवड करताना हंगामानुसार सरी वरंब्यावर आणि गादी वाफे पाडून अशा दोन्ही पद्धतीने केली जात असते. 

   गादी वाफे तयार करून घेतले तर उत्पादन जास्त मिळत असते. पण कुठल्या पद्धतीने लागवड करायची हे बाजारभावाचा अंदाज पाहूनच ठरवल जात. तर नांगरणी आणि फडणीस झाल्यावर हेक्टरी २५ ते ३० टन चांगले कुजलेले शेणखत मातीत  मिसळवावे. 

झेंडूसाठी खत  

झेंडूच्या आफ्रिकन ,फ्रेंच आणि संकरीत जाती खताला उत्तम प्रतिसाद देतात.                                                     जमिनीची मशागत करताना हेक्टरी ३० टन चांगले कुजलेले शेणखत मातीत मिसळवले पाहिजे.                        माती परीक्षण करताना १०० किलो नत्र , ७५ किलो स्फुरद आणि ७५ किलो पालाश हे खाते द्यायला पाहिजे. संपूर्ण स्फुरद, पालाष व अर्धी नत्राची मात्रा रोपांची पुनरलागवड करताना किवा पुनरलागवडी नंतर एक आठवड्यानी द्यायला पाहिजे. उर्वरित अर्धी नत्राची मात्रा ही रोपांच्या पुनरलागवडीनंतर ३० ते ४० दिवासणी द्यायला पाहिजे.             नत्राची मात्रा जास्त झाल्यास पिकाची  शाखिय वाढ भरपूर होते. फुलांचे उत्पन्न कमी मिळत असते त्यामुळे नत्र जास्त वापरायला नको पाहिजे.   

पानी व्यवस्थापन 

खरीप हंगामात पाऊस नसेल तर १० ते २५ दिवसांच्या अंतराने पानी द्यायला पाहिजे.                                              रब्बी हंगामात ८ ते १० दिवसांनी पानी द्यायला पाहिजे.                                                                                          उन्हाळी हंगामात ५ ते ७ दिवसांनी पानी द्यायला पाहिजे.                                                                                      फुलाचे उत्पादन चालू झाल्यानंतर फुलाची काढणी संपे पर्यंत पाण्याचा ताण पडून नको द्यायला पाहिजे. 

 शेंडा खुडणे 

आफ्रिकन झेंडू हा उंच वाढणार झेंडू आहे. त्याची वाढ नियंत्रित ठेऊन जास्तीत जास्त फुटवे तयार व्हावे आणि त्या उदेशाने शेंडा खुडला जातो.                                                                                                                              झेंडूचे झाड सरळ वाढत असते आणि जर त्याचा शेंडा तोंडाला तर त्याची वाढ खुंटते. आणि झाडाला खूप बगले फुटतात त्यामुळे झाडाचे झुडुप तयार होते आणि ऊंची पान नाही वाढत.                                                            झाडचा शेंडा हा योग्य वेळेतच तोंडाला पाहिजे फार लवकर पण नाही आणि उशिरा पण नाही जर शेंडा खुडायला फार उशीर झाला तर आपल्याला जे अपेक्षित पीक असत ते मिळत नाही. 

झेंडू वरील रोग आणि उपाय योजना   

 मर रोग 

मर रोग हा एक बुरशिजन्य रोग आहे. त्याचा परिणाम हा दमट आणि उष्ण हवामानात होत असतो. 

करपा रोग  

करपा रोग रोपांच्या खालच्या पानांना तयार होतो. त्याच्यावर काळे ठिपके आणि मग ते वर पसरू लागतात. अशा वेळी रोगट पाने काढून टाकले पाहिजेत. नियंत्रणासाठी म्यानकोझोंब पॉइंट दोन टक्के किवा काऱ्बेंनद्याझिम पॉइंट एक टक्काच १५ दिवसाच्या अंतराने मारायला पाहिजे. 

पाने पिवळी पडणे  

पिकाची फेरपालट करणे हाच एक प्रतिबंधात्मक उपाय आहे. या रोगाची लक्षणे दिसल्यास १ लिटर पाण्यात एक ग्रॅम काऱ्बेनडायझीम मिसळून आळवणी करून फवारणी करायला पाहिजे. 

नाग आळी 

  क्लोरोपायरी फॉस २०ते १५  मिलि प्रवाही हॉस्टेथीऑन २ मिलि १० लिटर पाण्यात फवारावे. 

मावा,तुडतुडे,पांढरी माशी 

मावा व तुडतुडे आणि पांढरी माशी या साठी १० लिटर पाण्यात  डायथोएट ३०%प्रवाही मोनोक्रोटो फॉस ३६% प्रवाही २० मिलि फवारावे. 

   फुलांची काढणी.  

लागवड करून ६० ते ६५ दिवसांनी फुले तोडण्यास तयार होत असतात. 

काढणी करत असताना उमलेलेली फुलांची काढणी करायला पाहिजे. आणि ती फुले देठांजवळ तोडून घेतली पाहिजेत. 

तोडलेली फुले ही थंड ठिकाणी ठेवली पाहिजेत. कारण ती सुकली गेली नको पाहिजेत. आणि फुले तोंडताना शक्यतो संध्याकाळी तोडली पाहिजेत. 

उत्पादन (प्रतीएक हेक्टर )

 आफ्रिकन झेंडू  १५ ते १८ टन 

फ्रेंच झेंडू १० ते १२ टन